امتیاز بدهید

همه ایرانی‌ها سی‌امین شب آذر ماه هر سال را با نام شب تولد خورشید جشن می‌گیرند. جشنی ملی که برای همه در یک روز برگزار می‌شود. با این حال در هر گوشه‌ای رسمی برگزار می‌شود که جشن آنها را از دیگران متمایز می‌کند.
شب یلدا در قوم بختیاری به عنوان شب چله خوانده می‌شود. بختیاری‌ها در این شب کدو تنبل‌های بزرگی که نماد خورشید را برای آن‌ها دارد، آب‌پز می‌کنند و آن‌را به صورت ریز ریز شده در آش کشک می‌خورند.

خانواده ها در شب یلدا دور هم جمع می شوند و سعی می کنند با شیوه های مختلف بهترین لذت را در این شب ببرند. استخاره با قرآن یکی از آیین هایی است که در بیشتر شهرهای ایران انجام می شود و اعتقاد مردم بر این است که با این کار برکت زندگی شان در فصل زمستان بیشتر می شود. شاهنامه خوانی و فال حافظ از دیگر سنت های ایرانیان در شب یلداست. داستان های حماسی شاهنامه و شعرهای عاشقانه و عرفانی حافظ باعث شیرین تر شدن این شب می شود.

هر شهری در ایران، آداب و رسوم مختلف خود را دارد به این معنا نیست که در به صورت کلی، شب یلدایی متفاوت تر از آن چه که ما تا به حال شناختیم برگزار می کنند بلکه به این معناست که، مردم شهرهای مختلف روش های خاص خود را برای برگزاری بلندترین شب سال و شروع زمستان را دارند. به صورت کلی، یلدا به‌ معنای زایش است و شب چله یکی دیگر از نام های شب یلدا است. ابوریحان بیرونی در کتابش، از روز اول دی ماه با عنوان خور نیز یاد کرده است. مسعودی در تاریخش آن را خُره روز آورده و برخی منابع دیگر خرم روز نیز ذکر کرده اند.

خوردن تنقلات، قصه‌ گویی بزرگان و ریش سفیدان برای جوان ترها و دیگر اعضای فامیل و همچنین تفالی به دیوان حافظ از دیگر آیین های مرسوم این شب باستانی است. حال در ادامه ی این مطلب به آداب و رسوم شب یلدا در ایران می پردازیم.
تاریخچه شب یلدا به گذشته های دور بر‌می‌گردد. گرچه قدمت آن دقیقا مشخص نیست ولی برخی باستان شناسان، تاریخ شب یلدا را هفت هزار ساله می‌دانند چون در ظروفی که مربوط به دوره پیش از تاریخ است، نقوش حیوانی ماه های ایرانی، مثل قوچ و عقرب وجود دارد و باستان شناسان معتقدند که ردی از شب یلدا در این ظروف است.

برخی هم اعتقاد دارند چون یلدا بلندترین شب سال است و از آن به بعد روزها بلندتر می شوند و بیشتر می توانند کار کنند و خیر و برکت به زندگی شان بیاورند، این شب را جشن می گرفتند. روزهای بعد از سی ام آذر طولانی تر می شود که به معنای پیروزی خورشید و روشنایی بر تاریکی است.
هندوانه یکی از میوه های محبوب تابستان است که ایرانیان قدیم اعتقاد داشتند خوردن هندوانه در شب یلدا باعث می شود در فصل زمستان بیماری ها و سرما از شما دور باشد. انار هم یکی از نمادهای یلداست که معنی زایش و شادی می دهد. پیشینیان انار را میوه‌ باروری و برکت می دانستند. آن ها این معنا را از دانه‌های زیاد آن دریافت می‌کردند. همچنین انار به خاطر رنگ قرمزش نماد شادی و خورشید است. حافظ و شاهنامه هم نماد سنت و دیرینگی ایران است که در سفره های شب یلدا گذاشته می شود.

شاهنامه‌خوانی از دیگر رسم‌هایی است که از دیرباز در میان ایرانیان رایج بوده و بخش جدایی‌ناپذیر شب یلدا دانسته شده‌است. در آموزشگاه‌ها نیز به مناسبت شب یلدا مراسم مختلفی برگزار می‌شود که شاهنامه‌خوانی، کاردستی‌سازی، انشانویسی و اجرای سرود از بخش‌های اصلی این برنامه‌ها هستند.